Chyba nikogo nie zdziwi fakt, iż zmęczenie kierowcy zwiększa ryzyko niebezpiecznych zdarzeń na drodze. Natomiast interesujące mogą być szczegóły wpływu senności na prowadzenie pojazdu przez osoby pracujące w systemie zmianowym.
Zespół australijskich naukowców przebadał pod tym kątem grupę pielęgniarek (Ftouni, Sletten, Howard, Anderson, Lenné, Lockley i Rajaratnam, 2013). Okazuje się, że ich powroty z nocnej zmiany, w stosunku do dojazdu na zmianę, wiązały się ze zwiększonym ryzykiem niebezpiecznych sytuacji drogowych, jak choćby uderzenie w barierkę lub ominięcie innego pojazdu w ostatniej chwili. Ryzyko zwiększało się trzykrotnie, gdy okres aktywności na jawie był dłuższy niż 16 godzin. Szczególnie narażone na konsekwencje senności były młode kobiety. Z wiekiem, prawdopodobnie, zmniejszają się deficyty w uwadze i czasie reakcji związane z krótszym snem. Co ciekawe, bardziej narażone na negatywne skutki senności były kobiety, które pracowały na nocne zmiany nieregularnie. Mniejszym obciążeniem było to dla pielęgniarek regularnie pracujących w tym trybie. Znużenie i senność wiążą się m.in. z częstszym i dłuższym mruganiem. A bardziej obrazowo – na każde 30 min jazdy powrotnej z nocnej zmiany ze średnią prędkością 60 km/h, osoby badane przejeżdżały 2,1 km z zamkniętymi oczami.
Co zatem może być pomocne w powrotach z nocnej zmiany? Wybieranie trasy lepiej oświetlonej, z bardziej wymagającym ruchem ulicznym zwiększa naszą uważność i zmniejsza prawdopodobieństwo przysypiania za kierownicą. Jeśli jest taka możliwość i w jednym czasie kończy nocną zmianę większa liczba pracowników, pracodawca powinien rozważyć zapewnienie im transportu do domu. Natomiast na własną rękę możemy przemyśleć sensowność powrotów komunikacją miejską lub proszenia kogoś wyspanego o odwiezienie do domu. Warto mieć tę kwestię na uwadze, gdyż osoby pracujące zmianowo i dojeżdżające własnymi pojazdami stwarzają niebezpieczeństwo nie tylko dla siebie, ale również dla innych użytkowników dróg.
Źródło: Ftouni, S., Sletten, T. L., Howard, M., Anderson, C., Lenné, M. G., Lockley, S. W., i Rajaratnam, S. M. (2013). Objective and subjective measures of sleepiness, and their associations with on‐road driving events in shift workers. Journal of Sleep Research, 22(1), 58-69.
Jacek Załuski
Psycholog i Psychoterapeuta Kliniki Psychoterapii i Rozwoju Osobistego
Gabclinic.com
Zadaj pytanie naszemu specjaliście